Als je aan een winterslaap denkt, denk je al snel aan beren. Maar er zijn verrassend veel andere dieren die een winterslaap houden. En technisch gezien doen beren dat juist…niet!
Wat is een winterslaap?
Een winterslaap is een periode waarin dieren ‘slapen’ tijdens het winterseizoen. Tijdens de winterslaap dalen de lichaamstemperatuur, de hartslag en de ademhalingssnelheid van het dier tot een aanzienlijk lager niveau. Dieren doen dit om de winter te overleven, omdat het weer koud is en voedsel schaars. Deze dieren weten zich letterlijk wekenlang af te sluiten in plaats van te proberen te overleven in barre weersomstandigheden.
Wat is torpor?
Hoewel veel mensen denken dat beren een winterslaap houden, doen zij eigenlijk iets anders, maar soortgelijks. In plaats van een winterslaap te houden vallen beren in een diepe slaap die torpor wordt genoemd. Tijdens deze torpor verminderen de hartslag en de ademhaling, daalt de lichaamstemperatuur en eten beren niet. Ze stoten ook geen lichaamsafval uit.
Beren kunnen meer dan 100 dagen slapen zonder te eten, te drinken of afval uit te stoten, In plaats daarvan zetten beren hun plas om in eiwit door middel van een ureumrecyclingproces. Het ureum dat door de vetstofwisseling wordt geproduceerd, wordt afgebroken en de stikstof wordt door de beer hergebruikt om opnieuw eiwit aan te maken.
Het belangrijkste verschil tussen winterslaap en torpor is dat een dier tijdens torpor gemakkelijker wakker kan worden als het gewond raakt of door roofdieren wordt bedreigd. Zwangere vrouwtjesberen kunnen ook uit hun winterslaap ontwaken om te bevallen, en daarna weer gaan slapen.
Waar slapen beren?
Beren slapen in holen die ze zelf maken, maar ook in holle bomen, grotten en holen die door andere beren zijn gebouwd. Een hol kan in 3-7 dagen worden gebouwd, maar de timing van het bouwen van een hol verschilt van beer tot beer. Sommige beren bouwen hun hol al maanden voor de winterslaap, andere beren graven hun hol pas op het laatste moment. Na het graven of lokaliseren van een hol, bedekken de beren hun winterhol met strooisel, meestal bestaande uit bladeren en takken. Deze laag strooisel helpt de beer warm te blijven tijdens de koude winter.
Welke andere dieren slapen in de winter?
Veel andere dieren, waaronder vleermuizen, grondeekhoorns, muismaki’s, slangen en buideldieren, hebben een slaapstijl die bekend staat als winterslaap. Echte winterslapers zijn in staat om hun hartslag en lichaamstemperatuur drastisch te verlagen als ze slapen. Eekhoorns kunnen hun hartslag verlagen van 350 slagen per minuut tot een miezerige 4 slagen per minuut tijdens hun winterslaap. Echte winterslapers worden om de paar weken volledig wakker om kleine hoeveelheden opgeslagen voedsel te eten en afvalstoffen af te voeren. Deze dieren kunnen hun lichaamstemperatuur drastisch laten dalen tot onder het vriespunt. Zouthoudende lichaamsvloeistoffen voorkomen weefselkristallisatie bij bijzonder lage temperaturen.
Waarom houden sommige dieren een winterslaap en anderen torpor?
Het verschil wordt verklaard door de grootte van het dier. Een klein dier kan zich veel gemakkelijker aanpassen aan de winterse omstandigheden dan grotere dieren. Het lichaam van een beer is te groot om de lichaamswarmte kwijt te raken die nodig is om een winterslaap te houden. Een klein lichaam kan de snelle daling van de lichaamstemperatuur die nodig is om een winterslaap te houden wel bewerkstelligen.
Kunnen mensen een winterslaap houden?
Gebaseerd op de beperkingen van ons grote menselijke lichaam en ons gebrek aan vermogen om plas om te zetten in eiwit zijn mensen niet in staat om een winterslaap te houden. Maar zou je dat eigenlijk wel willen? Hoewel een lang winterslaapje aantrekkelijk kan lijken op koudere, regenachtige dagen, is de winter een prachtige tijd van het jaar om antwoorden op je vragen te vinden voor de warmere lente- en zomermaanden weer beginnen.
