Maar je ziet er helemaal niet autistisch uit (Bianca Toeps)

Review

Een boek over autisme door een autist. Deze ogenschijnlijk open deur moet op de flaptekst worden vermeld, want volgens Bianca wordt er maar weinig geluisterd naar de mensen waar het om draait. Met dit boek probeer ik bij te dragen aan de verandering die er gaande is. Een emancipatie van autisten, die ook een stem hebben, zelfs zij die niet kunnen praten.

Wat autisme voor Bianca betekent wordt in het eerste hoofdstuk duidelijk. Zij beschrijft een aankomt in Tokio. Je hebt binnen een half uurtje tientallen sociale regels gebroken […] gelukkig heb je een troefkaart: je bent een buitenlander. Maar wat als je wel de looks hebt van een Japanner? Ai, ander verhaal. Zo voelt voor mij autisme.

De DSM

Autisme is niet wat je ziet op tv, en niet altijd een Rain Man. Waar de ene autist Eiffeltorens bouwt, worstelt de andere om mee te komen op de werkvloer. Bianca’s talent is normaal lijken, en dat is op zich al heel ingewikkeld.

Ze vertelt wat autisme voor haar en de mensen om haar heen inhoudt aan de hand van de DSM, die zij het Grote Handboek van de Jonge Woudlopers maar dan voor psychiaters noemt. Chronologisch gaat ze hierbij de kenmerken af, en oefent ze kritiek uit op de ‘neurotypische’ volgorde.

De tips die in dit hoofdstuk staan zijn bedoeld voor neurotypische mensen en gaan over hoe je om kan gaan met iemand uit de autismecommunity. Ikzelf heb moeite met die benaming en absolute tweedeling. Ik ben ooit gediagnosticeerd met een ‘vermoeden van ASS’ en behoor zeker niet tot de neurotypischen. Maar ik ben ook geen onderdeel van de autismecommunity.

Veel van de tips zijn ook van toepassing op mensen die andere psychische klachten hebben dan autisme. Sommigen van hen zullen zich dan ook niet neurotypisch voelen. Ook voor hen zou ik het fijner vinden als Bianca daar een minder strikte scheiding in zou maken.

Lees ook Wat betekent het om neurotypisch te zijn?

Levensloop

In het hoofdstuk ‘laten we lekker chronologisch gaan doen’ vertelt Bianca over haar levensloop. Dit gaat heel gestructureerd, vanaf haar geboorte. Dit stuk leest een stuk sneller weg dan het informatieve gedeelte.

Daarna komen andere autisten aan het woord. Opvallend is dat Bianca het woord ‘autist’ en ‘persoon met autisme’ beiden gebruikt. In het laatste hoofdstuk, waar ze nog wat misstanden aan de kaak stelt, vertelt ze dat ze ook ‘autist’ gebruikt omdat sommige mensen zich zo voelen, het is vaak onderdeel van hun identiteit.

Lees ook: Wat is neurodiversiteit?

Belangrijk boek

Er zijn veel vooroordelen over autisten. Er zijn moeders die ‘namens’ autisten praten. Er zijn therapieën die gericht zijn op je ‘normaal’ leren gedragen. Er zijn kortom veel misstanden uit de weg te ruimen.

Bianca doet dat met verve. Ze leest mensen die er niets van kunnen weten de les, zet onderzoekers op het gebied van een gebrek aan Theory of Mind op hun plek en is niet bang om scherp te zijn en voor zichzelf en anderen op te komen. Soms gaat ze voor mij iets te kort door de bocht, met de binaire tweedeling tussen autisten en neurotypisch mensen. Maar zoals ze zelf in het laatste hoofdstuk zegt pick your battles,je kunt de wereld nou eenmaal niet in een keer veranderen.

Haar hoofdboodschap is er eentje waar we allemaal achter kunnen staan: als je meer wilt weten over autisme, hoe het voelt om autist te zijn en wat iemand met autisme nodig heeft, kun je dat het beste vragen aan een autist. Of lees dit boek, dan kom je een aardig eind.