De manier waarop iemand reageert op een schokkende gebeurtenis is heel verschillend. Je leven staat vaak op zijn kop. Je slaapt slechter, je kan je slechter concentreren, je bent prikkelbaar en hebt nachtmerries. Daarnaast kan je last krijgen van angst en somberheid en (werk)relaties kunnen onder druk komen te staan.
Dit zijn normale reacties op schokkende gebeurtenissen. Je wereld is niet langer veilig en voorspelbaar. Je wordt geconfronteerd met je eigen kwetsbaarheid en zo kan je het gevoel van veiligheid en controle verliezen. Klachten na een traumatische gebeurtenis gaan bij een groot deel van de mensen geleidelijk over. Zij verwerken het trauma en pakken hun leven weer op. Sommige mensen ontwikkelen echter Posttraumatische Stress Stoornis (PTSS).
Wat is PTSS?
Posttraumatische Stress Stoornis (PTSS) is de verzamelnaam voor een groep klachten die kunnen ontstaan na het meemaken van een schokkende, traumatische gebeurtenis.
Dat kan een eenmalige gebeurtenis zijn, een herhaling of een opeenstapeling van gebeurtenissen, lang geleden of recent. Niet iedereen die iets schokkends meemaakt, krijgt te maken met een PTSS.
Wanneer je een PTSS hebt, heb je het trauma niet verwerkt. Je houdt klachten of krijgt jaren later ineens klachten. Bij ongeveer 20% van de mensen met een trauma is dit het geval.
Als je het trauma niet verwerkt kan een posttraumatische stressstoornis erg lang doorwerken. Zo had 15 tot 25% van de mensen die door ervaringen in de Tweede Wereldoorlog een PTTS kregen er na vijftig jaar nog last van.
Mogelijke symptomen van PTSS
- Herbelevingen (nachtmerries/flashbacks)
- Vermijding van herinneringen of emotionele uitschakeling hiervan
- Hyperalertheid
- Prikkelbaarheid/Woedeuitbarstingen
- Roekeloos of zelfdestructief gedrag
- Concentratieproblemen
- Slaapstoornissen
- Extreme spanning als gevolg van bepaalde prikkels
- Overdreven negatieve overtuigingen of verwachtingen over zichzelf, anderen of de wereld
- Onvermogen om een belangrijk aspect van de traumatische gebeurtenis te herinneren
- Hevige schrikreacties
- Negatieve gemoedstoestand (zoals angst, boosheid, schuldgevoelens of schaamte)
- Verminderde interesse voor deelname aan belangrijke activiteiten
- Gevoelens van onthechting of vervreemding van anderen
- Onvermogen om positieve emoties te ervaren
Wat is het verschil tussen PTSS en andere psychische stoornissen?
Het verschil tussen PTSS en andere psychische stoornissen is dat een PTSS altijd een direct gevolg is van een trauma. Bij andere stoornissen kunnen negatieve gebeurtenissen in iemands leven ook een rol spelen, maar is de stoornis niet een direct gevolg van een trauma. Ook vermijd je bij PTSS niet het trauma zelf, maar de herinnering eraan. Dit doe je door bijvoorbeeld plekken te vermijden die je aan het trauma doen herinneren of (on)bewust herinneringen weg te drukken.
Wat is complexe PTSS (C-PTSS)?
Het kan ook zijn dat je een complexe PTSS ontwikkelt. Deze stoornis kan voorkomen wanneer je vroeg je in leven een traumatische gebeurtenis meemaakt. Ook kan deze ontstaan wanneer je vaak en/of langdurig schokkende gebeurtenissen meemaakt.
C-PTSS ontstaat vaak door vroegkinderlijke ernstige en/of herhaaldelijke traumatisering, waardoor de persoonlijkheidsontwikkeling ernstige schade heeft opgelopen. Naast alle symptomen die bij PTSS aanwezig zijn, is er bij C-PTSS vaak ook sprake van onderstaande symptomen:
- Negatief zelfbeeld
- Moeite hebben met het reguleren van emoties
- Moeite met het vertrouwen van andere mensen
- Dissociaties
Net zoals bij PTSS ontwikkelt niet iedereen die als kind ernstige trauma’s heeft meegemaakt C-PTSS. Of je wel of niet een stoornis ontwikkelt vanuit traumatische ervaringen ligt aan meerdere factoren, zoals de kwetsbaarheid voor het ontwikkelen van een psychisch probleem. Dit wordt gedeeltelijk erfelijk bepaalt, maar heeft ook te maken met psychische en sociale factoren.
Bekijk de mogelijke oorzaken voor het ontwikkelen van PTSS.
