Bijna iedereen krijgt weleens te maken met iemand die het niet meer ziet zitten. Bij sommige mensen is die wanhoop zo intens, dat ze rondlopen met plannen om een eind aan hun leven te maken. Ze zijn dan suïcidaal. Een enkeling pleegt echt suïcide.
Intens lijden
Soms hoor of lees je dat iemand er voor heeft gekozen een einde aan zijn leven te maken. Dat woordgebruik klopt eigenlijk niet. Want suïcide is geen keuze. Het is een manier om een einde te maken aan een ondraaglijke situatie. Mensen doen het omdat ze in hun beleving niet anders meer kunnen. Gevoelens van grote somberheid, wanhoop en uitzichtloosheid beheersen hun bestaan. Het leven is voor hen een hel en daar willen ze uit.
Opeenstapeling van problemen
De gevoelens van somberheid en wanhoop kunnen te maken hebben met ernstige psychische aandoeningen, schokkende en pijnlijke gebeurtenissen of grote tegenslagen of teleurstellingen. Iemand kan ook diep wanhopig zijn door het verlies van een dierbaar persoon, zoals een partner of kind. Of door grote schaamte, het gevoel geen kant uit te kunnen, eenzaamheid, isolement of andere uitzichtloze, sociale omstandigheden. Meestal gaat het om een opeenstapeling van problemen en ervaringen. Maar het kan ook volstrekt onduidelijk zijn waar de gevoelens van wanhoop vandaan komen.
Het gaat bij suïcide altijd om een samenspel van factoren. Eén gebeurtenis of tegenslag kan uiteindelijk de doorslag geven. Bijvoorbeeld een ingrijpend (dreigend) verlies, een fikse familieruzie, een ernstige ziekte, ontslag, een financieel debacle, of andere grote tegenslag. De aanleiding varieert per persoon. Suïcide is te beschouwen als een extreme reactie op gebeurtenissen die iedereen kunnen overkomen.
Signaal serieus nemen
Bij veel mensen bestaat het idee dat iemand die veel aan suïcide denkt of erover praat, nooit echt een einde aan zijn leven zal maken. Dat is een misverstand. Elke uitspraak in deze richting is een signaal dat serieus genomen moet worden. Hoe langer iemand met suïcidegedachten rondloopt, hoe groter de kans op een poging.
Mensen kunnen een poging doen die weinig kans van slagen heeft. Ze verwonden zichzelf bijvoorbeeld of nemen een overdosis medicijnen. Vaak wil iemand met zo’n poging nadrukkelijk aandacht, begrip en hulp vragen voor zijn situatie. Mensen in de omgeving zien zo’n poging weleens als theater of aanstellerij. Maar achter elke suïcidepoging gaan wanhoop en uitzichtloosheid schuil. Het is erg belangrijk met de suïcidale persoon over deze gevoelens te praten.
Weloverwogen of impulsief?
De meeste mensen die suïcide plegen, doen dat onverwacht en impulsief. Zo lijkt het voor hun omgeving. Maar echt impulsief is een suïcide zelden. Meestal loopt iemand al maanden of jaren met plannen rond. Tot de laatste weerstand door een bepaalde gebeurtenis gebroken wordt.
Een heel kleine groep mensen stapt uit het leven nadat ze de balans hebben opgemaakt. Deze mensen zijn tot de conclusie gekomen dat ze niets meer van het leven te verwachten hebben.
Risicofactoren
Of iemand een einde aan zijn leven zal maken is altijd moeilijk in te schatten. Uit onderzoek is wel bekend dat suïcide meer voorkomt bij mensen die al eerder een poging hebben gedaan. Ook mensen met de volgende risicofactoren maken een grotere kans suïcidaal te zijn.
Psychische problemen
Mensen met een depressie of depressieve klachten, schizofrenie, een psychose, persoonlijkheidsstoornissen of een alcohol- of drugsverslaving vormen een belangrijke risicogroep.
Traumatische of schokkende ervaringen
Nare gebeurtenissen uit het verre of recente verleden zijn een risicofactor. Zoals:
- de dood van een dierbare
- seksueel misbruik
- lichamelijke
- emotionele mishandeling
- fysieke mishandeling
- dreigende pijnlijke onthullingen
- abrupt verlies van vrijheid of sociale status.
Eerdere ervaringen met suïcide (in de omgeving).
De helft van de mensen die een einde aan hun leven maken, heeft dat eerder geprobeerd. Suïcide komt ook vaker voor bij mensen die dit in hun omgeving hebben meegemaakt. Deze mensen kunnen suïcide als een mogelijke oplossing van problemen gaan romantiseren of raken ‘aangestoken’ door de voorbeelden. Suïcide komt ook in bepaalde families en regio’s meer voor dan in andere.
Iemands persoonlijkheid
Mensen lopen een hoger risico als ze:
- impulsief of agressief op problemen reageren
- erg onzeker zijn over zichzelf
- moeilijk problemen kunnen oplossen
- erg streng voor zichzelf zijn
- erg zwart-wit denken
- makkelijk in de war of teleurgesteld raken
- snel wanhopig zijn
Sociale kenmerken
Groter risico bij mensen in moeilijke sociale of economische situaties zoals:
- mensen die erg eenzaam zijn,
- mensen met een ernstige lichamelijke aandoening
- mensen met een dodelijke ziekte
- asielzoekers of vluchtelingen,
- mensen boven tachtig jaar
- jongeren in de puberteit
