Paasvuren zijn enorme vreugdevuren die in Nederland op Paaszondag bij zonsondergang worden aangestoken. Het is het spectaculaire hoogtepunt van de paasviering. Deze traditie is gebruikelijk in het oosten en noorden van Nederland, met name in de provincies Drenthe, noordoost-Gelderland, rond Overijssel en de stad Groningen.
Waar staan paasvuren symbool voor?
Het paasvuur is een symbool van licht in de duisternis, van vernieuwing, het het einde van de winter en de komst van de lente. Het vuur symboliseert ook Jezus Christus en zijn wederopstanding.
De ceremonie lijkt over heel Europa verspreid voor te komen, van Denemarken in het noorden tot Oostenrijk in het zuiden. De westelijke grens van de traditie ligt in het oostelijk deel van Nederland.
Afhankelijk van de gemeenschap wordt het paasvuur aangestoken op Goede Vrijdag of de zaterdag, voor Pasen, waarbij zaterdag gebruikelijker is. Het vuur wordt weer gedoofd op Paaszondag of -maandag.
Geschiedenis van het Paasvuur
Het ontsteken van het paasvuur is een Europees gebruik dat een voorchristelijke oorsprong lijkt te hebben. Het paasvuur wordt al sinds 1559 in opgetekende bronnen vermeld.
Oorspronkelijk was het vuur bedoeld als een offer aan de godin Ostara en was het vuur en de rook een symbolol van vruchtbaarheid. Na de dood van Christus werd het vuur een symbool van overwinning op de dood als gevolg van Christus’ Paasverrijzenis.
Voorchristelijke traditie
Het is een Angelsaksische traditie om in Eosturmonath (april) vuren aan te steken ter ere van de Germaanse godin Ostara. Vreugdevuren in deze tijd van het jaar helpen de aarde om de lente in te luiden, en de kou en het donker van de winter uit te bannen. De vuren werden beschouwd als een symbool van vruchtbaarheid en wedergeboorte. De as van de paasvuren werd na het branden over de velden uitgestrooid om de grond te bemesten en zo goede oogsten voor het komende jaar af te dwingen.
Christelijke traditie
In de christelijke traditie begint het paasvuur met het aansteken van een paaskaars, meestal door een priester of pastoor, om de Verrijzenis van Jezus Christus te symboliseren. De kaars wordt meestal aangestoken op Heilige Zaterdag om de paaswake te beginnen. Parochianen kunnen dan uit deze kaars hun eigen kaarsen aansteken. De grote paaskaars wordt de hele paastijd aangestoken gehouden. In sommige kerken blijft de kaars branden tot Hemelvaartsdag, of wordt ze het hele jaar door gebruikt voor de doop.
Bekendste paasvuur
Elk jaar vindt in het Overijsselse dorp Espelo het beroemdste paasvuur van Nederland plaats. Deze kleine gemeenschap van 370 mensen wedijvert elk jaar rond Pasen met andere dorpen in de omgeving om te zien wie het hoogste vuur kan bouwen. Espelo kwam op 6 april 2012 in het Guinness Book of Records, met een 45,98 meter hoge paasbult (‘paasbaoke’). De geslaagde recordpoging werd door bijna 40.000 mensen bijgewoond. Het Espelose vreugdevuur staat zelfs op de lijst van immaterieel erfgoed in Nederland.