Het overlevendensyndroom (Engels: survivors guilt of survivors syndrome) is een schuldgevoel dat mensen kunnen hebben omdat ze een ramp of een traumatische situatie hebben overleefd die anderen niet hebben overleefd of niet goed hebben doorstaan.
- Oorspronkelijk heette dit schuldgevoel het postconcentratiekampsyndroom of concentratiekampsyndroom, omdat het fenomeen voor het eerst werd aangetoond onder overlevenden van concentratiekampen.
- Inmiddels is er documentatie van het syndroom bij overlevers van AIDS/HIV, overlevers van COVID-19, overlevers van seksueel of emotioneel geweld, en overlevers van natuurrampen.
- Het komt ook voor bij individuelere rampen zoals wanneer je iemand doodt in een verkeersongeval, je je baan houdt terwijl collega’s worden ontslagen of wanneer je na een lange periode zwanger wordt terwijl mensen die je kent nog altijd een onvervulde kinderwens hebben.
Het overlevendensyndroom is geen officieel erkende stoornis en wordt meestal gezien als onderdeel van PTSS. Het kan wel een ernstige impact hebben op je leven en functioneren. Het kan daarnaast ook enorme impact hebben op je kinderen. Mensen die opgroeien met ouders met een overlevendensyndroom kunnen tweedegeneratieslachtoffer worden.
